In 2019, the Netherlands will celebrate the 100th anniversary of universal suffrage for men and women.
At the constitutional amendment of 1917 during the Cort van der Linden cabinet, all passive voting rights for both women and men were introduced, which led to the election (by men!) of Suze Groeneweg as the first woman in the Lower House. But active voting rights were only opened to men.
In September 1918, the liberal Democratic MP Hendrik Pieter Marchant submitted an initiative law to establish active voting rights for women, the 'Marchant Act'. It was adopted under pressure from revolutionary movements in the Netherlands. The law entered into force on September 28, 1919. From that date, therefore, the Netherlands has universal suffrage for men and women.
A lot of resistance had to be overcome in the fight for women's suffrage. Women were not considered to be full citizens.
The first attempt was made by feminist Aletta Jacobs during the parliamentary elections of 1883 to claim the right to vote for himself. Her request was not accepted.
What started with a small group of active women who were committed to voting, grew between 1894 and 1919 into a mass movement. Women held demonstrations and speaking engagements, made promotional material, played the stage and sang about the coveted women's suffrage.
Comic musical recitals - sheet music
The cartoons below bear witness to the resistance that existed with regard to universal suffrage and even worse, women's suffrage, and how years of campaigning ultimately resulted in a victory for the women's suffrage movement.
All prints come from our collection and can be rented for exhibition purposes. On request, a high-resolution scan can also be provided for a fee.
De Nieuwe Amsterdammer
19 februari 1916
prent van Willy Sluiter
Algemeen Mannen-kierrecht in aantocht
- Wat mot je dan kieze, Jaapie? Mansvolk?
- Ja Griet, dat denk ik, meid
- Verrek, dat verstaan vrouwlui toch beter!
De Nieuwe Amsterdammer
8 juli 1916
prent van Willy Sluiter
Op den landdag van den Bond voor Vrouwenkiesrecht
Charles Boissevain, de warme verheerlijker van moederplichten, maakt op boeiende wijze propaganda voor vrouwen-kiesrecht.
De Nieuwe Amsterdammer
9 september 1916
prent van Piet van der Hem
Cort v.d. Linden’s grondwetwijziging
Cort: Nee Dames, 't wordt hier wel erg, maar zoolang ik leef géén bains mixtes!
De Nieuwe Amsterdammer
23 september 1916
prent van Willy Sluiter
In ons vrije Nederland
Met dwang, door kiesplichtwetten
Den man in ’t stemhok zetten,
De vrouw ’t stemrecht beletten,
Dat zijn TE Corte metten!
De Amsterdammer 30 september 1916 - prent van Johan Braakensiek
De vrouwen-Nachtwacht op het Binnenhof
Het korporaalschap van dr. Aletta Jacobs
De Nieuwe Amsterdammer
4 november 1916
prent van Piet van der Hem
De ouwe dag
- Daar is de masseuse. Niet doen, vin je wel? We hebben nog drankjes.
Uch, uch, uch, ’t zal toch allemaal niks meer helpe !
De Amsterdammer 11 november 1916 - prent van Johan Braakensiek
De volkswil op de operatietafel
Dokter Cort: “Ik geloof zoowaar, dat er beweging in komt. Wij zullen nog een paar druppels chloroform moeten geven”.
De Amsterdammer 2 december 1916 - prent van Johan Braakensiek
Sinter - Cort
De goede sint houdt uitdeeling.
Troelstra, de zwarte knecht, dr Kuyper, Borgesius, dr.Aletta Jacobs [krijgt niks], Nierstrasz.
De Notenkraker
26 mei 1917
prent van Albert Hahn
Op den overwinningsdag
De Notenkraker neemt, onder het aanbieden van deze prent, afscheid van het geëerde publiek voor wat het “Algemeen Mannenkiesrecht” betreft, en wijdt voor het vervolg zijn wapen aan den strijd voor het Algemeen Vrouwenkiesrecht.
De Notenkraker
9 juni 1917
prent van Albert Hahn
Tegen de grondwetsherziening
Het laatste bataljon trekt op.
De Notenkraker
29 december 1917
prent van Jordaan
Bij den aanvang van het verkiezingsjaar.
Het nieuwe wapen geslepen!
De Amsterdammer 8 juni 1818 - prent van Johan Braakensiek
De strijd der partijen bij de aanstaande verkiezingen
De doos van Pandora
De Nieuwe Amsterdammer
25 mei 1918
prent van Piet van der Hem
Waartoe ze komen
De kritieke leeftijd op de mannenjacht
De Notenkraker
15 juni 1918
prent van Jordaan
Allemaal demokraat
3 juli: Demokratie-bloempjes-dag.
De Nieuwe Amsterdammer
3 augustus 1918
prent van Piet van der Hem
Suze Groeneweg en de V.V.V.
Aletta Jacobs: Ta, ta, tok, tok, heb ik daarvoor dertig jaar op dit ei gebroed?
[Aletta Jacobs – Vrijzinnig Democratische Bond, kreeg onvoldoende stemmen om een zetel in de Tweede Kamer te behalen]
De Notenkraker
28 sept.1918
prent van Hahn Jr.
De plaats der vrouw.
Ruys de Beerenbrouck: “Wat, tot de stembus willen jullie toegelaten worden?
Komt niets van. De plaats der vrouw is de rij.”
De Notenkraker
15 maart 1919
prent van Tjerk Bottema
De anti-revolutionairen en het vrouwenkiesrecht
"Hoe kon ik haar zoo lang negeeren?'
De Notenkraker
23 augustus 1919
prent van Jordaan
Het komende geslacht
Wij plantten den boom; pluk jij de vruchten!